Fryda Ignacy, Kurzawa Jan


Ignacy Fryda (ur. 1.08.1904 r.) mieszkał wraz z rodziną we wsi Falkowa, powiat tarnowski. Młody Żyd, któremu pomagał, nie był mu obcy, ponieważ przed wojną wiele razy widywał go wraz z matką. Ona prawdopodobnie trudniła się handlem obnośnym i przez to była znana we wsi. W wyniku represji trafiła z synem do getta, skąd udało im się uciec.


Chłopak początkowo ukrywał się kilka kilometrów od domu rodziny Frydów. Niemcy przyszli najpierw do domu ich sąsiada Jana Kurzawy, który od dłuższego czasu ukrywał w swoich zabudowaniach Żydówkę. Niedługo potem zabrali też Ignacego i ukrywanego Żyda. Z całej rodziny Frydów uratował się jedynie jeden syn, który tego dnia był poza domem. Z jego relacji wynika, że ów młody Żyd przenocował u nich zaledwie kilka razy i wieść o jego obecności rozeszła się po Falkowej. W grudniu 1942 r. Ignacy został osadzony w więzieniu w Tarnowie. Na początku 1943 r. z tego więzienia wysyłano transporty do Auschwitz. Rodzina zamordowanego otrzymała informację z Biura Poszukiwań Arolsen-Suchdienst Arolsen w Niemczech, że według oświadczenia lekarza obozowego Ignacy zmarł 12 kwietnia 1943 r. w Auschwitz.


W Falkowej Żydom pomagało również wiele innych rodzin. Jan Pyrek przez około 2 miesiące udzielał schronienia Żydówce o nazwisku Najman. Kobieta była kuzynką bardzo zamożnej rodziny żydowskiej, która mieszkała we dworze z ok. 80-hektarowym gospodarstwem. Starsza kobieta bardzo dziękowała za pomoc i dość szybko wyjechała za granicę. Żydzi ukrywali się również w rodzinie Koszyków i Żabów.


W okolicy Falkowej znajdowała się wieś Bobowa, w której 14 sierpnia 1942 r. Niemcy zamordowali około 700 Żydów. Ze źródeł wynika, że ukrywani w większości przypadków przychodzili właśnie z tamtego rejonu.






Bibliografia:

1. RFWA, Fryda, nagranie audio sygn. 405_0559, relacja Stefana Frydy [syn], z dn. 12.09.2013 r.
2. RFWA, Fryda, nagranie audio sygn. 811_1577, relacja Janiny Śmierciak, z dn. 16.06.2014 r.
3. RFWA, Fryda, nagranie audio sygn. 811_1588, relacja Ewy Kurzawy, z dn. 20.06.2014 r.
4. http://falkowa.maranatha.pl/pages/zydzi.htm (25.11.2014).
5. www.straty.pl (16.04.2015).


Uwagi:

  • RFWA, Fryda, nagranie audio sygn. 811_1577, relacja Janiny Śmierciak, z dn. 16.06.2014 r. wskazuje, że Jan Kurzawa ukrywał mężczyznę, a nie kobietę.
  • http://falkowa.maranatha.pl/pages/zydzi.htm (25.11.2014) podaje, że właściciel dworku miał na nazwisko Waserlala.
  • http://falkowa.maranatha.pl/pages/zydzi.htm (25.11.2014) podaje, że za ukrywanie Żyda Ignacy Fryda został zastrzelony wraz z nim i całą rodziną po przyjściu Niemców, a przeżył jedynie syn, którego nie było w domu.


Zamknij podgląd

Prawa autorskie:
Fundacja Lux Veritatis, Kaplica Pamięci


Świątynia pw. Najświętszej Maryi Panny Gwiazdy Nowej Ewangelizacji
i św. Jana Pawła II
w Toruniu


Projet witryny:
Kamil Dawid 2016

Wszystkie zamieszczone na witrynie treści, materiały oraz elementy graficzne są chronione prawem autorskim i stanowią wyłączną własność Producenta tj. Fundacji Lux Veritatis. Kopiowanie zawartości serwisu lub jej części bez pisemnej zgody właściciela serwisu jest zabronione. Materiały zawarte na niniejszej stronie mogą być wykorzystywane lub rozpowszechniane jedynie w celach informacyjnych, na zasadach przyjętych w portalach społecznościowych oraz wyłącznie z notą o prawach autorskich oraz ze wskazaniem źródła informacji.